Panorama van de Zee / voorstel

Het in 1881 door Hendrik Willem Mesdag geschilderde Panorama Mesdag is het grootste schilderij van Nederland - 14 meter hoog opgespannen in cirkel met een omtrek van 120 meter. Op de vloer voor het immense schilderij ligt een echt strandzand. In het midden daarvan is er voor bezoekers een soort uitkijkpost gebouwd om het zeegezicht in alle richtingen te kunnen zien. Realiteit en verbeelding vloeien gevoelsmatig in elkaar over in de illusie van een fabelachtig zeegezicht. Hier en daar liggen op het strand wat aangespoelde voorwerpen, zoals de strandjutter ze in de negentiende eeuw tegenkwam. Mijn voorstel is om dat strand, het echte zand dus, te voorzien van een grote hoeveelheid plastic rotzooi, zoals we die op vele stranden tegenwoordig aantreffen, waarmee de zeeën en oceanen worden vervuild en vergiftigd.

Er komt steeds meer aandacht voor de vervuiling van de zee. In een luttele halve eeuw heeft de mens de oceanen doordrenkt met een onafbreekbare soep van plastic die vele eeuwen in het water rond zal blijven zweven. In navolging van een aantal Afrikaanse landen werkt de EU thans aan een verbod op weggooi plastic. Zelfs mega-plasticvervuiler India probeert uiteindelijk tot een verbod te komen voor het vervaardigen en verkopen van dit soort plastics. De plastic soep in de zee treft niet alleen het zeeleven maar komt ook in onze organen terecht en tast ze aan. Langzaam dringt het besef door dat het tijd is maatregelen te treffen tegen deze zelfvernietiging.        

De situatie op de stranden en in de zeeën is een tijdsbeeld van nu dat treffend kan worden vastgelegd in het Panorama Mesdag. Juist omdat het Panorama Mesdag is gemaakt om met verbeelding de mensen te bereiken, moeten we dit strand vervuilen met de verbeelding van deze bedreiging van het leven op aarde.

Het werk is controversieel en zal ongetwijfeld vel impact hebben maar ook weerstand oproepen. Daarentegen krijgt het museum een unieke gelegenheid om zijn engagement met dit thema te tonen en een imago van betrokkenheid neer te zetten op zijn eigen terrein: de verbeelding van de zee. Het biedt een kans op positieve en gratis publiciteit. Praktisch en financieel is dit werk eenvoudig te realiseren. En na een paar maanden ruimen we de troep weer op. Dit kan een goed videomoment zijn: een groep mensen die rotzooi op het strand in Panorama Mesdag opruimt spreekt tot de verbeelding.

De school van Barbizon, de artistieke richting waar Mesdag zich toe voelde aangetrokken, wilde tegen de toen gangbare romantische trend juist de realiteit weergeven zoals hij was. Hoe mooi zou het zijn als het Panorama Mesdag opnieuw een beeld van de realiteit geeft zoals hij is. Vooral de illusoire voorstelling van het door plastic vervuilde zeegezicht zal zeer tot de verbeelding spreken. Alsof de zee, zoals Mesdag hem verbeeldde, met de tijd mee vervuild is geraakt, alsof de vervuiling van de zee de verbeelding van Mesdag heeft aangetast.